Ligging en bereikbaarheid

Stuw in de Guadiana-rivier

Slaapplaats van de Aalscholver

Koereiger

Kaart

Het riviertje de Guadiana komt door de stad Badajoz. De stand van het water wordt hier gereguleerd en op een vrijwel stabiele hoogte gehouden door een kleine stuwdam. Voorbij de stuw, is de loop van de rivier weer natuurlijk, en na 6,5 km. mondt de Caya er in uit, vanaf de rechterkant. Beide oevers van de rivier zijn vanuit Badajoz bereikbaar.

Beschrijving van de route

Voor een ornithologische tocht langs de Guadiana, zijn beide oevers even geschikt, omdat ze allebei goed bereikbaar zijn en vele mogelijkheden bieden om vogels te kijken.

Route Over de Linkeroever

Route 1. De tocht begint bij de brug “Puente de la Autonomía”, de eerste van vier bruggen over de Guadiana die we stroomafwaarts tegenkomen. We vinden deze eenvoudig, vanuit vrijwel ieder punt van de stad, omdat het één van de belangrijkste uitvalswegen van de stad is richting Cáceres over de EX-100, via de Ronda de la Circunvalación. Bij de toegang tot de brug komen de straten Suárez Figueroa, Morales, San Atón en Joaquín Costa samen op een rotonde, waar in het midden het onmiskenbare standbeeld van “Los tres poetas” (De drie dichters) staat. Vanaf de brug hebben we een mooi uitzicht over een stuk van de rivier waar die smaller wordt en samenstroomt met de rivier de Zapatón aan de linkerkant en de Gévora aan de rechterkant, iets verder naar boven. Ook de uitzichten op het Alcazaba (Arabisch fort) en het oude centrum van Badajoz zijn prachtig. Vanaf het hoofd van de brug kunnen we gemakkelijk de oever aflopen over een pad van meer dan 800m. dat prima geschikt is voor voetgangers en ook geschikt voor recreatie (er zijn bankjes, terrasjes, uitkijkpunten, plantsoenen), biedt schitterende uitzichten over het water en we kunnen ons er helemaal afzonderen van de drukte van de stad. Als we dit pad verder volgen, komen we bij de brug Puente Viejo, of Puente de Palmas, die tegenover de Puerta Palmas ligt, een monumentale toegangspoort die onderdeel uitmaakte van de stadsmuur die vroeger rond de stad stond en één van de symbolen van Badajoz is. De Puente Viejo is een voetgangersbrug, en als zodanig prima geschikt om vogels te kijken vanaf een bevoorrechte plek en we kunnen er talloze soorten zien in het water, in de dichte begroeiing van de oevers en vliegend boven de rivier. Daarna gaan we verder over het pad dat parallel aan de oever loopt, tot we bij de Puente de la Universidad komen (de derde brug), waar het voetgangersgedeelte eindigt en waar een smal paadje ongeveer 1 km. door de kreupelbossen langs de rivier loopt. Het paadje eindigt bij de Puente Real (vierde brug), die eenvoudig te herkennen is aan de middenpilaren van meer dan 80 meter hoog en de kabels waar hij aan hangt. Hier eindigt het eerste stuk langs de linker oever, met een lengte van 1,9 km. dat helemaal te voet moet worden afgelegd.

Route 2. Op de kruising van de straat Paseo Fluvial en de Avenida del Guadiana, begint een zandpad dat onder de Puente Real doorloopt en dat na 250 m. overgaat in een geasfalteerde weg die parallel aan de rivier loopt. Deze weg is 1.800 m. lang en eindigt bij een rotonde, vlak na het gebouw van de Kano-Vereniging van Badajoz. Deze tocht kunnen we met de auto doen en af en toe stoppen om vogels te kijken met de telescoop, of steeds korte stukjes lopend. Het is ook mogelijk om hetzelfde traject te voet af te leggen, over een paadje dat tussen de weg en de rivier loopt en waar we dichterbij het water en de begroeiing van de oevers lopen. Vanaf de rotonde loopt een zandpad van ongeveer 270 meter dat leidt naar één van de muren van de stuw, waar een mooi uitkijkpunt is om vogels te kijken. We kunnen de route hier beëindigen, of het pad langs de rivier verder stroomafwaarts volgen.

Route Over de Rechterover

Op de Avenida de Elvas (in de richting van Portugal en waar deze samenkomt met de N-V), op het traject tussen de Puente de la Universidad en de Puente Real, ligt een rotonde waarvan we de derde afslag nemen (linksaf) richting “Cañada Sancha Brava”. Nadat we onder de Puente Real door zijn gereden, volgen we de weg, totdat we bij een afslag naar links komen, (ongeveer 1.250 m. na de brug) en een zandpad dat ons naar een andere asfaltweg voert dat langs de rivier loopt tot bij de stuw. Hier kunnen we kiezen uit twee alternatieven. De eerste is stroomafwaarts verder lopen over een goed zandpad dat parallel aan de oever loopt, zo´n 7 km. lang tot bij de uitmonding van de Caya.

De andere mogelijkheid is het zandpad vanaf de stuw naar de verharde weg te nemen (links laten we een hammenfabriek liggen). Vanaf dit punt volgen we verder de weg, tot we een klein stroompje passeren; vanaf dit punt is de weg onverhard. We blijven op dit pad en rijden 1.250 m. door, en gaan op de splitsing linksaf, opnieuw richting de oevers van de rivier de Guadiana en evenlater de uitmonding van de Caya-rivier.

Ornithologische waarde

Het gebied rond de stuw in de Guadiana is uitgeroepen tot Vogelrichtlijngebied (ZEPA), vanwege zijn belang voor talrijke vogelsoorten. Één van de grootste trekpleisters zijn de broedkolonies van reigers, die meer dan 2.000 paar koereigers en kleine zilverreigers telt, en andere soorten als kwak, ooievaar en blauwe reiger. De belangrijkste kolonie bevindt zich een klein eindje stroomafwaarts vanaf de stuw, in de bomen op de verschillende eilandjes in het water. Er bevinden zich kleinere kolonies verdeeld over verschillende zones van de rivier tussen de stuw en de Puente Viejo, eveneens op de begroeide eilandjes. Van maart tot midden juli zijn deze plekken schitterend, dankzij de veelheid aan vogels in de bomen en vanwege hun onophoudelijke activiteit, die vanaf dat de jongen geboren worden, nog verder toeneemt. De populatie nestelende kwakken wordt als één van de belangrijkste van de regio beschouwd. De rest van het jaar vormt deze plek ook de slaapplaats voor groepen koereigers en kleine zilverreigers van soms duizenden vogels, die ze delen met zwermen kauwen en zwarte en gewone spreeuwen.

Langs dit gedeelte van de Guadiana, kunnen we nog drie andere interessante reigersoorten ontwaren: de purperreiger (die z´n nesten bouwt in het dichte riet langs de oevers), de ralreiger (meer als trekvogel en in de winter) en de grote zilverreiger (komt steeds vaker voor in dit gebied).

AEind augustus komen de eerste aalscholvers aan bij de rivier en hun populatie groeit tot de winter door, wanneer deze maximaal is. Ze zijn te zien op diverse stukken van de rivier, vissend, of van de zon genietend, waarbij de Puente Viejo een goede plek is om ze daarbij te observeren. Op een eilandje zo´n 1.200 m. stroomafwaarts vanaf de Puente Real, vinden we de belangrijkste slaapplaats voor aalscholvers, die enkele honderden exemplaren samenbrengt. De plek is eenvoudig te herkennen, omdat alle takken van de bomen wit gekleurd zijn door de concentratieuitwerpselen, en is zichtbaar vanaf beide oevers van de rivier.

De vegetatie op de oevers is met name erg uitbundig tussen de stuw en de uitmonding van de rivier de Caya, waar de stroom z´n natuurlijke uiterlijk terugkrijgt en waar wielewaal, buidelmees, nachtegaal, cetti´s zanger, Orpheusspotvogel, winterkoning, staartmees en vink hun nesten bouwen in de wilgenbossen. Het oeverriet, waartussen vaak wilgen groeien, vormt interessante levensomstandigheden voor vogels, hoewel deze door de dichte begroeiing beter te horen zijn dan te zien. Tijdens de broedperiode kunnen we regelmatig wouwapen, waterrallen, waterhoenen, grote en kleine karekieten, tijgervinken en Sint-Helenafazantjes waarnemen. In de winter valt de aanwezigheid van de blauwborst en de tjiftjaf op. Er zijn verschillende plekken in de buurt van de stuw waar we de purperkoet kunnen zien. Op de stukken van de rivier met open water, tussen de Puente de la Autonomía en de muur van de stuw, zien we verschillende eendensoorten, zoals de wilde eend, de slobeend, de krakeend en de meerkoet. In de zomer, tijdens zijn trek, jaagt de visarend over het water, op zoek naar vis. Andere soorten die kenmerkend zijn voor ondiep water en eilandjes, en die we hier zonder problemen kunnen zien, zijn de witte kwikstaart, de grote gele kwikstaart, de oeverloper, de witgat, de steltkluut en de watersnip (in de winter). Ook de vogels die op de zanderige taluds van de rivier nesten bouwen verdienen een speciale vermelding. Bijvoorbeeld de oeverzwaluw, de bijeneter of de ijsvogel, waarvan enkele belangrijke kolonies in de grindgroeves langs de weg naar de rivier de Caya zitten.

Zonder twijfel zijn de uitkijkposten op de twee uiteinden van de stuw en het stuk dat stroomafwaarts ligt, de meest interessante plekken van de route. Op dagen dat het meezit, kunnen we hier tot 15 verschillende soorten zien, alleen al op de muren van de stuw.

In de winter, wat later op de dag, verandert de stuw in een verzamelplaats voor kleine mantelmeeuwen, die soms wel meer dan 2.000 exemplaren samenbrengt, vergezeld door kokmeeuwen. Op de Puente Viejo is een belangrijke kolonie huiszwaluwen gevestigd en ook diverse paren alpengierzwaluwen, een waar spektakel om ze op korte afstand te zien vliegen.

Seizoenskenmerken

In de lente adviseren we de plekken te bezoeken waar de reigerkolonies zijn gevestigd, en de kreupelbossen langs de rivier, waar talloze soorten in zitten die met hun zang de route veraangenamen. In de winter moeten we de slaapplaatsen van de aalscholver en de koereiger bezoeken. Iedere tijd van het jaar is goed om vogels te kijken in de buurt van de stuw.

Overige natuurlijke en culturele waarde

De stad Badajoz heeft een uitstekend cultureel aanbod dat we kunnen combineren met ornithologische routes. Het wordt aangeraden door de Arabische Alcazaba te lopen en over de Plaza Alta, de meest emblematische plek van het oude centrum. We kunnen ook het Extremeense en Iberoamerikaanse Museum voor Hedendaagse Kunst (MEIAC) bezoeken, evenals het archeologische museum van de provincie Badajoz, of het stadsmuseum “Luis de Morales”. Als we door de straten van Badajoz lopen, kunnen we veel historisch erfgoed aantreffen, zoals de bolwerken van de verdedigingsmuur die vroeger rond de stad stond, de belangrijkste toegangspoorten (Puerta de Mérida, Puerta Palmas en Puerta Pilar), de huizen in de mudéjar-stijl, kerken en kloosters en talrijke pleinen en parken, etc... We zullen het zeker naar de zin hebben als we ons bezoek rond de belangrijkste feesten brengen, zoals de Feria de San Juan (24 juni), de processies rond Pasen, het carnavalsfeest (één van de meest levendige van Spanje) of het herdenkingsfeest van de stichting van de stad, door de Arabieren, tijdens het Al-Mossassa Batalyaws festival (september en oktober).